Ondergewicht volgens de Body Mass Index

Body Mass Index en ondergewicht

Ondergewicht betekent dat je te weinig weegt voor je lichaamslengte en dat kan net als overgewicht schadelijk zijn voor je gezondheid. Wanneer je ondergewicht hebt kun je namelijk een tekort krijgen aan voedingsstoffen, waardoor je gezondheid, groei en afweer achteruit kunnen gaan. Het is daarom belangrijk om aan te komen op een gezonde manier.

De algemene norm om te bepalen of je een gezond gewicht hebt of ondergewicht hebt is de Body Mass Index (BMI). Hierbij berekenen ze in een formule of je verhouding van gewicht en lichaamslengte in verhouding zijn. Het is dus verstandig om eerst je BMI te berekenen, dan weet je of je in die categorie valt of niet.

Wanneer de uitkomst van de BMI formule lager dan 18,5 is, spreken we van ondergewicht en daarbij maken we nog onderscheid tussen ondergewicht, ernstig ondergewicht (BMI van tussen de 16,4 en 14) en zeer ernstig ondergewicht (een BMI van 14 of lager). Dit zijn de richtlijnen voor volwassenen, voor kinderen worden andere maatstaven gebruikt omdat zij nog in de groei zijn en dit per lengte en leeftijd verschilt (wanneer er sprake is van ondergewicht of een normaal gewicht).

Symptomen ondergewicht?

Symptomen ondergewicht Ondergewicht kan zeer ernstige gevolgen hebben. Wanneer je niet genoeg voeding binnenkrijgt, gaat je lichaam eerst zijn reserves aanspreken. Hierdoor word je magerder en worden botten steeds meer zichtbaar. Uiteindelijk krijg je holle wangen en ingevallen ogen. Ook zal je haar dunner worden, steeds meer uitvallen en voelt het steeds droger aan. Daarnaast neemt ook de kans op botbreuken toe doordat je door ondergewicht een groter risico is op botontkalking (osteoporose). Wanneer je last hebt van ondergewicht kan dit gepaard gaan met lichamelijke klachten zoals:

Het vaak koud hebben
Duizelig zijn
Dunne, droge en bleke huid
Pijn bij lang zitten of liggen
Vaak moe zijn
Weinig kracht hebben
Conditie gaat achteruit
Lusteloos voelen of zelfs depressief
Concentratie problemen
Lage bloeddruk en hartslag

Bij zeer ernstig ondergewicht, wanneer de BMI 14 of lager is, kunnen er ook weefsels aangetast worden, zoals spieren, organen, hart en het zenuwstelsel. Dit heeft natuurlijk, zeker op de lange termijn, schadelijke gevolgen. Je organen en weefsels kunnen zo erg aangetast worden waardoor er organen kunnen gaan uitvallen en waardoor je uiteindelijk ziek of zelfs dood kunt gaan. Ondergewicht is dus net zoals overgewicht schadelijk voor je lichaam en gezondheid. Om schade te voorkomen aan het lichaam moet er soms sondevoeding of speciale bijvoeding (drinkvoeding) gegeven worden. Bij ernstig ondergewicht kunnen de volgende symptomen optreden:

Bij vrouwen kan de menstruatie stoppen en dit kan in het ergste geval leiden tot onvruchtbaarheid
Hartkloppingen en hartproblemen
Slaapproblemen
Hoofdhaar kan uitvallen
Er komt meer (dons)haar op het lichaam en hoofd
De darmen kunnen lui worden waardoor je een moeilijke stoelgang kunt krijgen
Botontkalking (osteoporose)
Hormoonafwijkingen

Wat zijn de oorzaken van ondergewicht?

De oorzaak van ondergewicht is in bijna alle gevallen een negatieve energiebalans: je verbruikt dagelijks meer energie dan dat je dagelijks binnen krijgt met eten en drinken. Je eet dus te weining calorieën, waardoor je lichaam zijn vetreserves moet aanspreken om voldoende energie vrij te maken voor allerlei automatische lichamelijke processen.

Hoeveel energie een persoon dagelijks nodig heeft verschilt van persoon tot persoon. Ook wanneer je niet sport of veel beweegt gebruikt je lichaam dagelijks veel energie. Dit noemen ze de ruststofwisseling, dit is de minimale energie die een persoon dagelijks nodig heeft als er geen inspanningen geleverd wordt. Te weinig voeding binnenkrijgen kan verschillende oorzaken hebben:

Je kunt een verminderde eetlust hebben, doordat je ziek bent, je lichamelijke problemen hebt, last hebt van stress, last hebt van depressieve gevoelens, dementie, of andere psychische problemen kunnen voor een verminderde eetlust zorgen.
Moeilijk kunnen eten doordat je last hebt van je gebit, tandvlees of andere kauwof slikproblemen. Vaak zijn deze problemen tijdelijk doordat je net bij de tandarts bent geweest, maar als dit een langere tijd aanhoud kan dit erg lastig zijn met eten, waardoor je al snel te weinig calorieën binnenkrijgt.
Lichamelijke aandoeningen zoals ziektes aan maag en/of darmen, kanker, ernstige brandwonden of AIDS.
Psychische aandoeningen zoals de eetstoornissen anorexia, boulimia, dementie en persoonlijkheidsstoornissen.
Een langere tijd extreem lijnen en sporten met als doel afvallen, dit kan leiden tot ondergewicht en ondervoeding en dit kan in sommige gevallen uiteindelijk ook leiden tot een eetstoornis.
Er bestaan ook stowisselingsziekten waarbij de stofwisseling te snel verloopt. Dit komt vaak doordat de schildklier te actief is.
Intollerantie tegen bepaalde voedingsmiddelen waardoor sommige voedingsstoffen niet of nauwlijks kunnen worden opgenomen.
Ook genetische factoren spelen een rol, waardoor je lastig aankomt. Komt dit in jouw familie voor?

Oplossingen en behandelingen ondergewicht

Om ondergewicht te kunnen behandelen is het als eerste belangrijk om te weten wat de oorzaak is. Is dit een lichamelijke of psychische oorzaak of zit er een ziekte achter? Wanneer je dit weet kan er een passende behandeling worden gevonden en kan die worden gestart.

Wanneer er sprake is van ondergewicht is het van groot belang om je gewicht te laten toenemen. Dit gebeurt niet door ineens zo veel mogelijk te gaan eten, maar door je huidige eetpatroon eerst onder de loep te nemen en vanuit hier proberen op een normale manier te gaan eten en met regelmaat ook als je geen honger hebt. Het is belangrijk om iedere dan 3 hoofdmaaltijden te eten en daar tussen door nog een snack, fruit of ander tussendoortje.

Wanneer je ondergewicht hebt en wilt aankomen is het niet verstandig om ongezonde voeding en junkfood te gaan eten. Ondanks dat je geen overgewicht hebt en het dus belangrijk is om aan te komen is het niet gezond om dit met ongezonde voeding te gaan doen. Dit betekent natuurlijk niet dat je nooit een lekkere pizza of portie friet kunt eten, maar zorg ook dat je gezonde goed vullende maaltijden eet met veel essentiële voedingsstoffen. In dit artikel kun je meer lezen over gezonde voeding.

Algemene tips om aan te komen:

Neem wat vaker een tussendoortje, ook als je geen trek hebt. Voorbeelden zijn een stukje kaas, plakje worst, schaaltje yoghurt of kwark of een stuk fruit.
Eet iedere dag drie hoofdmaaltijden en daar tussen in nog een tussendoortje. Eet dus met regelsmaat, meerdere keren per dag eten zorgt ervoor dat je lichaam alles beter opneemt, sla dus geen maaltijden over.
Eet energierijke voeding: speltproducten, noten, bananen, havermout, pindakaas, peulvruchten, aardappelen, eieren etc.
Zorg dat je genoeg macronutriënten binnenkrijgt. Eet voldoende gezonde vetten, die zitten in avocado’s, noten, zaden en pitten en vis bijvoorbeeld. Zorg dat je voldoende dierlijke- en plantaardige eiwitten binnenkrijgt. Dit gaat spierafbraak tegen, versterkt je immuunsysteem en zorgt voor een betere huid, haar en nagels. Eiwitten zijn de bouwstenen van je lichaam en vernieuwen alle cellen en weefsels. Daarnaast is het ook belangrijk om voldoende koolhydraten te eten, kies voor complexe koolhydraten in plaats van snelle koolhydraten. Eet volkoren producten in plaats van normale producten, eet zilvervliesrijst in plaats van witte rijst.
Eet geen light of magere producten, maar kies voor volle onbewerkte producten waardoor je veel voedingsstoffen binnenkrijgt.
Een gezond voedingspatroon is een gevarieerd voedingspatroon, eet dus niet elke dag hetzelfde, maar eet ook nieuwe maaltijden en ingrediënten.
Het is niet gezond om de hele dag frisdrank te drinken, ondanks dat je moet aankomen. Probeer frisdrank te vervangen door water, melk, amandelmelk of gezonde smoothies! Die bevatten veel essentiële voedingsstoffen.
Wanneer je wilt aankomen is het verstandig om te gaan sporten, hierdoor kom je aan in spiermassa. Je kunt een paar keer per week krachttraining gaan doen om spieren te onwikkelen. Probeer zo min mogelijk cardio te doen, hiermee verbrand je veel calorieën, waardoor je sneller een negatieve energiebalans hebt, waardoor je dus weer afvalt.

Wanneer naar de huisarts?

Wanneer er sprake is van ernstig ondergewicht is het altijd verstandig om lans de huisarts te gaan voor advies en onderzoek. De huisarts kan dan bepalen of er echt sprake is van ondergewicht en/of lichamelijke- of psychische klachten en kan jou hier bij helpen. Samen met de huisarts of een diëtiste kun je je huidige eetpatroon onder de loep nemen en kijken wat de verbeterpunten zijn. Eventueel kan er ook een aanvullend bloedonderzoek gedaan worden om te kijken of je voedingsstoffen tekort komt.